Psychoseksuele ontwikkeling

Navraag bij begeleiding van eigen patiënten (n=18, 10 vrouwen, 8 mannen, leeftijd 12-50 jaar) leert dat bij de vrouwen 4 patiënten nooit enig teken van seksuele opwinding of prikkelzoekend gedrag tonen, 2 frummelen soms ongericht met de hand aan hun genitaal, 2 betasten uitgebreid hun lijf en 2 doen aan gerichte masturbatie met orgasmen. Een van deze laatsten  voldoet echter niet aan de definitie ernstig meervoudig gehandicapt, omdat zij wel verstandelijk maar niet motorisch gehandicapt is. Bij de 8 mannen tonen 3 geen seksueel gedrag of respons, drie krijgen wel erecties tijdens verzorging, 1 smeert met ontlasting en een patiënt had vroeger wel erecties maar sinds een orchidectomie i.v.m. torsio testis niet meer. Zaadlozingen komen bij deze acht cliënten niet voor.

Tabel1  Normale uitingen van lust  bij emb

Uitingen van onlust/frustratie  bij emb

Oraal (duimen, sabbelen en bijten op voorwerpen, handen, armen, speeltjes, spenen, kussen).

Geluiden maken, gillen, lachen.

Zoeken van tactiele prikkeling (knuffelen, op schoot zitten, kroelen, opzoeken van diepe druk in de vorm van zware deken of stevige omhelzing).

Wiegen, bonken.

Auto-erotisch stimulatie (buikwrijven, rijden, handen tussen benen klemmen, manipuleren van de genitalia en anus, gerichte masturbatie)

Bijten op handen en armen

Huilen, gillen

Slaan

Bijten

Automutilatie (slaan, haren trekken, wondjes maken, bijten, krabben)

Hard bonken

Pijnlijke prikkels toedienen,

Aanhoudend masturberen

Met faeces smeren

Tabel 2. Signalen van seksueel misbruik bij ernstig meervoudig gehandicapte kinderen

Lichamelijk
verwondingen aan mond, genitalia of anus
verwondingen/kneuzingen aan borsten, billen, bovenbenen, onderbuik
corpus alienum in vagina of anus

verwijde opening urthra, vagina of anus
uwi, vaginitis, soa,

spermatozoa, zwangerschap

toename obstipatie

pijnklachten buik of genitalia, bloedvlekken in kleding of luiers

Gedragsmatig

verandering van bestaande patronen

toename angst, verlatingsangst

regressie, verlies van eerdere vaardigheden

afweren van lichamelijk contact, verhoogde spierspanning, afweer bij verzorging

slaapstoornissen

eetproblemen

stemming verslechterd, minder vrolijk, vaker huilen, vaker boos

terugtrekken

hyperalertheid

gillen

automutilatie, agressie

Casus: Een moeder van een 14 jarig ernstig meervoudig beperkt meisje (slechtziend, spastisch, rolstoelgebonden, ontwikkelingsnivo 1,5 jaar) vraagt om sterilisatie. Bij grondig doorvragen blijkt dat op de vorige woonvoorziening een mannelijke begeleider was die moeder niet vertrouwde. Ze had “een slecht gevoel bij hem” zonder dat er ooit een concreet incident, feit of beschuldiging is geweest. Moeder is blij dat haar dochter nu ergens anders woont, maar het idee dat haar dochter veiliger zou zijn als ze gesteriliseerd was, is bij moeder blijven bestaan.