Jessie Hulst, Karen Bindels-de Heus

Inleiding
Nutritional assessment
Voedingsevaluatie
Lichamelijk onderzoek
Evaluatie groei en voedingstoestand
Standaard metingen
Aanvullende antropometrie en methoden voor vaststellen lichaamssamenstelling (body composition)
Conclusie
Literatuur

Inleiding

Ondervoeding, achterblijvende lengtegroei of risico op ondervoeding bij kinderen met een ernstig meervoudige beperking zijn veel voorkomende problemen. De herkenning van deze problemen is echter vaak matig of heeft een lage prioriteit. Voedingsproblemen komen veelvuldig voor en studies laten incidentie cijfers van ondervoeding en/of groeiachterstand zien tot 50% afhankelijk van de onderzochte groep, de gebruikte definitie en interventie. Er is een duidelijk verband tussen de mate van beperking en de achterstand in groei en voedingstoestand. Mede door het beter herkennen van de factoren die leiden tot ondervoeding en het introduceren van sondevoeding is er de laatste jaren vooruitgang geboekt.

Ondervoeding kan veel nadelige consequenties hebben zoals verminderde hersenfunctie, lengtegroei falen, verhoogde vatbaarheid voor infecties en verminderde spierkracht (zie tabel 1). Ondervoeding in deze groep kinderen is dan ook geassocieerd met slechtere gezondheid, minder sociale interactie en zelfs mortaliteit.

Aan de andere kant is ook overvoeding (hoog vetpercentage) een toenemend voorkomend probleem in de groep kinderen met een ernstig meervoudige beperking. Overvoeding is onder andere geassocieerd met verminderde mobiliteit en ademhalingsproblemen. Cijfers over de prevalentie van overvoeding variëren en zijn 13-19% afhankelijk van de gebruikte methode, zie tabel 1.

Oorzaken van ondervoeding en overvoeding zijn grofweg in te delen in 3 hoofdcategorieën, namelijk oorzaken met betrekking tot: 1) voedingsinname, 2) verliezen van voedingsstoffen, 3) veranderde voedingsbehoefte. In tabel 1 worden deze oorzaken verder uitgewerkt. Tevens wordt een advies gegeven voor de aanpak van het probleem.

Gezien de mogelijke gevolgen van slechte voedingstoestand c.q. ondervoeding en overvoeding is aandacht voor de voedingstoestand van kinderen met een meervoudige beperking een noodzakelijk onderdeel van de algemene zorg. Tevens is het belangrijk om mogelijke onderliggende oorzaken te identificeren en is het belangrijk om bij iedere patiënt een zo optimaal mogelijk individueel voedingsbeleid na te streven. 

Bij voedingsproblemen wordt een multidisciplinaire aanpak geadviseerd met betrokkenheid van een kinderarts, kinderarts MDL, diëtist, logopedist, kinderrevalidatiearts en een orthopedagoog/ gedragswetenschapper. Dit kan in het ziekenhuis plaatsvinden, maar ook in een kinderrevalidatiecentrum.